cupcakes en ambitie

Bijna internationale vrouwendag. En naar aloude gewoonte leest een mens wel eens wat over feminisme en genderkwesties in de pers. Een thema dat onze aandacht verdient, bij voorkeur het hele jaar door, maar bon, daarover hoort u me vandaag niet zeuren.
Met licht gespannen verwachting begon ik aan het het stuk van en met Gita Deneckere in DSMagazine. Mevrouw Deneckere is hoogleraar sociale en publieksgeschiedenis aan de UG. Een vrouw van de wereld dus, zou u denken.
Helaas wist mevrouw Deneckere opmerkelijk weinig zinnigs te vertellen over feminisme anno 2012. Veel verder dan wat gemeenplaatsen alla “Sommige vrouwen bakken liever cupcakes dan te bouwen aan een carrière.”. raakte ze niet. Oh ja, dat de vrouwenstrijd op wereldschaal bekeken moet worden en dat er nog veel onrecht tegen vrouwen te bestrijden valt. Tja, daar waren we zelf ook al eens opgekomen.

Maar wat is het in vredesnaam met die cupcakes dat sommige feministes zo hoog de (vooral niet zelfgenaaide) gordijnen in jaagt?
En vooral: waarom ontbreekt het zoveel feministes aan de nodige verbeelding om te begrijpen wat vrouwen drijft?
Als er één iets duidelijk blijkt uit wat mevrouw Deneckere vertelt, dan is dat volgens mij dat ze geen flauw benul heeft van hoe de gemiddelde vrouw denkt, wat ze wilt, wat ze belangrijk vindt.

Het stuk opent met de prangende vraag “Waar strijden feministes vandaag voor?” Welnu, vrouwen stoten blijkbaar niet door naar topfuncties. Dat nieuws kunnen we bezwaarlijk “heet van de naald” noemen. Het beruchte glazen plafond is zo oud als de vrouwenstrijd zelf. Maar op de vraag “Wat houdt hen tegen?” krijgen we alweer en helaas geen genuanceerd en diepgravend antwoord. Volgens Deneckere bekleden vrouwen geen topfuncties omdat ze worden tegengehouden door de heersende machocultuur, omdat ze bang zijn dat hun kinderwens hun carrière in gedrang brengt én...(tromgeroffel)...omdat ze liever cupcakes bakken. En wat erger is: op die manier houden die luie en leeghoofdige loeders de klassieke rolpatronen in stand. Zucht. Niet alleen lui en dom dus, maar een regelrecht gevaar voor de feministische strijd. En zo tonen vrouwen zich eens te meer mekaars ergste en wreedste vijand.
“Topfuncties” zijn dus het ultieme doel van iedere rechtgeaarde feministe. Wie geen topfunctie heeft, die loopt dus tegen dat glazen plafond aan of is gewoon lui. Of dom (maar dat wordt uiteraard niet gezegd, dat zou dan weer niet deontologisch zijn). Geen ander en heiliger doel dan de topfunctie. Geen efficienter manier om jezelf geestelijk te ontplooïen. Geen doeltreffender manier om bij te dragen aan onze samenleving. Iedereen weet toch dat ceo’s van banken en overheidsbedrijven deze functies louter en alleen ambieren om zich geestelijk te ontplooiën en om zich ten dienste te stellen van onze maatschappij. Ontroerend toch, zoveel diepgang en altruisme? Merken we niet dagelijks hoeveel beter onze samenleving is geworden van al die “topfuncties”?

Maar goed, hoe combineer je zo’n gewilde en noodzakelijke topfunctie met een nest kinders?
Aankaarten dat er weinig begrip is voor vrouwen met een gezin ... om dan in één adem doodleuk te vertellen dat ze zichzelf genoodzaakt zag om een wetenschappelijk artikel te schrijven toen ze net thuiskwam van de kraamkliniek met een pasgeboren baby. Tja. Daar help je vrouwen écht mee verder, met zo’n houding. Hoe triest als vrouwen in hun kraamweek aan de slag moeten om die zogenaamde “topfuncties” te kunnen en mogen ambieren. Zou u niet beter daartegen ten strijde trekken, beste mevrouw? U bent vast op de hoogte van het feit dat Scandinavische vrouwen van een bevallingsverlof genieten dat maar liefst 3 x zolang is als dat van hun Belgische zusters. Toch staan de Scandinavische landen geboekstaafd als de meest geëmancipeerde en zijn er nergens zoveel vrouwen voltijds aan de slag. Dat heeft alles te maken met de heersende mentaliteit die respect heeft voor het gezin en de noden van het kind én die vrouwen niet benadeelt omdat en nadat ze nu eenmaal kinderen krijgen.
Als de machocultuur en het gebrek aan begrip voor de noden van een gezin vrouwen remt, zouden we dan niet beter een poging doen om die cultuur en mentaliteit te wijzigen? In plaats van u druk te maken over vrouwen die andere, persoonlijke, en vaak gezinsvriendelijke keuzes maken omdat ze niet langer bereid zijn als hamsters in een rad rond te draaien...zou u uw pijlen niet beter richten op een wetgeving die vrouwen 16 weken na de geboorte van hun kind weer aan het werk dwingt, ook al is al lang bewezen dat een vrouwenlichaam een jaar nodig heeft om volledig te herstellen van een zwangerschap en bevalling? Zou u niet beter ten strijde trekken tegen een arbeidscultuur die over de noden van gezin en familie heenwalst? Wedden dat dat heel wat vrouwen zou helpen in hun persoonlijke ambities en aspiraties?

Volgens mij ziet u iets belangrijks over het hoofd. Namelijk dat het soort vrouwen dat u schijnt te vertegenwoordigen een minderheid uitmaakt. Of dacht u dat onze maatschappij voornamelijk bestaat uit academici, politici en ceo’s? U gaat lompweg voorbij aan het eenvoudige feit dat de doorsnee vrouw een bediende of een arbeidster is die werkt om den brode, bepaald niet bezig is met haar “zelfontplooïng” (het mantra van deze tijd) en al lang blij is als ze er überhaupt in slaagt haar kinderen op tijd van school te halen en degelijke nieuwe schoenen kan kopen wanneer de oude versleten zijn.
U beweert dat het niet onmogelijk is om gezin en carrière te combineren, mits een goede planning en hard werk. Vertelt u dat ook aan mensen die zich geen nanny kunnen veroorloven en die geen familiaal netwerk hebben om op terug te vallen? Aan de alleenstaande moeder (een groep die jaarlijks toeneemt en een groot aandeel van de nieuwe armen in ons land vertegenwoordig) die zich te pletter werkt om haar gezin een dak boven het hoofd te bieden? Aan de kassierster van de supermarkt? De onthaalmoeder die dagelijks kinderen opvangt van andere vrouwen maar haar eigen krooost nauwelijks te zien krijgt? Dat ze maar wat harder moet werken als ze een “carrière” wilt? Dat ze maar wat beter moet leren plannen? Dacht u werkelijk dat deze vrouwen bezig zijn met hun persoonlijke ontplooïng en intellectuele ontwikkeling? Dacht u niet dat zij andere dingen aan hun vermoeide hoofd hebben dan cupcakes en quality time?

Als vrouwen ervoor kiezen om deeltijds te gaan werken na de geboorte van hun kind(eren), dan noemt u dat “subjectieve factoren die niet zouden mogen doorwegen.”. Nu breekt mijn klomp. Ik mag het intens hopen, dat mijn kinderen “subjectieve factoren” zijn. Het zijn namelijk geen beursberichten of onderzoeksresultaten, maar levende individuen die ik samen met m’n partner bewust op de wereld heb gezet, dus enig verantwoordelijkheidsgevoel en – oh hoe triviaal en frivool – een dosis ouderliefde lijkt me op z’n plaats. Deze “subjectieve factoren” zouden dus niet zouden mogen doorwegen. Van wie niet? Waarom niet? Bepaalt u dat voor anderen, wat er wel en niet mag doorwegen in hun persoonlijke keuzes? Over betutteling gesproken.
U vergeet ook dat diezelfde kinderen die we per se willen geen accessoires zijn, maar levende wezens met noden en behoeften. Fijn hoor, vrouwenrechten, ik ben helemaal voor. Maar kinderen hebben ook rechten. Een liefdevolle opvoeding en wat aandacht lijken me een basisrecht. Ik vraag me af of kleuterinternaten en nanny’s aan dat soort basisrechten tegemoet komen, maar soit, ik dwaal af en sowieso mag ik dat allemaal niet luidop zeggen want wie daarover maalt is ouderwets, rechts en antifeministisch.
Ik vraag me wel eens af waarom we ze willen, die kinderen, als ze dan toch zo’n juk en last zijn, als ze ons intellectuele ontwikkeling in de kiem smoren en onze zelfontplooïng in de weg staan. Wat een verademing zou het zijn om eens te lezen dat kinderen krijgen een geweldig voorrecht is, dat het je rijker maakt als mens, dat het boeiend en leerrijk is en je ontplooïng net een geweldige boost kan geven. Zijn kinderen altijd leuk en makkelijk? Allesbehalve. Maar ze zijn een keuze en hebben ons als persoon en als samenleving ook zo veel te bieden. Ik snap ze niet, de feministes die een argeloos kind waar ze nota bene zelf voor kiezen als een soort aartsvijand van de vrouwenstrijd blijven beschouwen. Als er één iets is wat we hebben verkregen (mede of zelfs vooral dankzij het lucratieve aspect voor de farmaceutische industrie, maar kom), dan is dat dat we zelf verantwoordelijk kunnen zijn voor onze vruchtbaarheid en gezinsplanning. Wie geen kind wilt, die hoeft er dus gewoon geen te nemen. Wie er wel wilt heeft bij voorkeur realistische verwachtingen en relativeringszin en deelt de zorg met haar partner op de manier die best bij hun gezin past. Dus kunnen we eindelijk ophouden met dat idiote gezeur over die vervelende kinderen die onze carrière in de weg staan?

Als hoogleraar sociale en publieksgeschiedenis moet u toch al gemerkt hebben dat onze samenleving een ernstige crisis doormaakt. Een crisis die niet zuiver economisch is, maar ook ideologisch, die alle lagen en aspecten van onze maatschappij aantast. De vrije markt en het kapitalisme liggen onder vuur. Mensen protesteren, revolteren. Sommigen luid, anderen haast onmerkbaar. Dat doen ze onder meer door niet langer mee te draaien in de race, door niet langer te doen wat van hen wordt verwacht. Als u als hoogleraar niet ziet welke rebellie er vaak schuilt achter de keuzes van veel van de vrouwen die u zo misprijst, dan wordt het tijd eens uit uw boeken op te kijken. Is het al bij u opgekomen dat er mensen zijn die niet langer een radar wensen te zijn in een systeem waarin ze niet meer geloven, dat hen doet walgen, dat hun leven verarmt ipv verrijkt? Dat het concept “carrière” heel wat mensen, vrouwen én mannen, hoe langer hoe minder zegt? Dat heel wat mensen zich gegijzeld voelen door de vrije markt-economie en de prestatiemaatschappij? Dat “topfuncties” hen eenvoudigweg geen zak interesseren? Vrouwen trekken zich dus niet terug omdat ze denken dat alles bereikt is, maar omdat ze bewust kiezen voor andere waarden dan economische. Al dat niet onvoogd is.

Het zou u geweldig sieren en uw blik aanzienlijk verruimen om eens van uw pluchen toren neder te dalen en om u heen te kijken. Om eens te luisteren naar hoe mensen, en dus ook vrouwen leven, wat hen bezighoudt en wat ze nodig hebben.
Of lees eens een boek, als u daar tijd voor hebt. Ik kan u ten zeerste het werk aanraden van politiek ecoloog André Gorz, of van andere mensen met een maatschappijbeeld dat wél het belang inziet van tijd voor gezin en familie, dat niet uitgaat van werk als sleutel en inzet van een samenleving, maar als middel om tot een betere, duurzame en hechtere samenleving te komen. Want die steriele en kille maatschappij die u schetst en ambieert, daar wensen velen niet in te leven, met of zonder cupcakes.
U onderschat vrouwen als u pretendeert dat ze geen ambities hebben, alleen omdat het andere ambities zijn dan de uwe.