biekesblog


vrijdag 14 september 2012

Wat weet de wetenschap?


Ik struikel de laatste tijd in de media iets vaker dan me lief is over het woord wetenschap. Niet dat ik in se iets tegen het woord heb. Hoewel woorden die eindigen op -schap zelden veel lol beloven (gramschap, burgerschap, ouderschap, om er maar een paar te noemen). Maar als argument in discussies allerhande is het veelal waardeloos. Een visie als onzin wegzetten omdat ze niet wetenschappelijk zou zijn, dat is zoiets als een ziek mens opensnijden  en beweren dat hij niets mankeert omdat er niets te zien valt daarbinnen. Een - overigens wetenschappelijke - praktijk die in een niet zo ver verleden gerespecteerd en gangbaar was.

Blijkbaar hebben sommigen onder ons zo'n behoefte aan houvast in de tastbare vorm van bewijzen en onderzoeksresultaten allerhande, dat iedere stelling die niet meteen te bewijzen valt, of gewoon beroep doet op gezond verstand en logisch denkvernogen, door hen wordt afgedaan als lekengezwets.

Toch zijn er voor heel wat dingen die ons leven bepalen en sturen geen onomstotelijke bewijzen of glasheldere onderzoeksresultaten terug te vinden. 
Onze politieke voorkeur wordt niet wetenschappelijk gestuurd. Ideologieen vallen niet te bewijzen. Dat maakt ze evenwel niet waardeloos. Dat armoede en hongersnood onrechtvaardig zijn, dat gevoel komt voort uit het geweten, niet uit wetenschap. 
Kunst, literatuur, cultuur in al haar vormen heeft niets met wetenschap vandoen, en blijft er bij voorkeur ver van weg.
Filosofie, ooit een van de nobelste vormen van intellectuele ontwikkeling, wordt door heel wat wetenschappers als betekenisloos beschouwd omdat filosofische antwoorden en stellingen niet empirisch zijn aangetoond.
Menselijke relaties hebben geen wetenschap vandoen om te bloeien of te falen.

Het wetenschappelijk denken vormt slechts een relatief klein onderdeel van het menselijke denken in en over de wereld.
Wetenschap helpt ons bepaalde gebeurtenissen en mechanismen verklaren. Wetenschap probeert een antwoord te bieden op de 'hoe'-vraag. Het 'waarom' blijft buiten beeld. De essentie van het menszijn, hoe en waarom we leven, dat valt met geen wetenschap te beschrijven.

Wetenschappelijke waarheden zijn ook nooit absoluut. Er blijven onnoemelijk veel vragen onbeantwoord. Veel antwoorden blijken in de loop van de geschiedenis achterhaald of ronduit fout.

Wetenschap heeft ook niets uitstaans met waarden en normen.Toch hebben we waarden en normen nodig en vormen ze een essentieel onderdeel van ons menselijke zijn.

Als iemand als Paul Verhaeghe onze samenleving bekritiseert, dan doet hij dat vanuit een noodzaak, een drang om gedachten te formuleren. Zijn betoog is een vraag, een aanklacht...geen wetenschappelijke studie. Hij pretendeert ook nergens wetenschap te bedrijven wanneer hij stelt dat onze samenleving ziek is. Zijn ideeën van tafel vegen omdat ze niet wetenschappelijk zijn aangetoond, dat is dus zoiets als je bord preisoep terugsturen naar de keuken omdat ze niet naar tomaten smaakt.