Het Zwarte Gat

Al wat rest van een wielerseizoen als een wilde feestnacht op LSD is duizelingwekkend diepe en donkere leegte. Het post-koerssyndroom, kort en bondig het Zwarte Gat genoemd, is een bekende, relatief goedaardige, maar hardnekkige koersfanatenkwaal. Theorieën over de meest geschikte behandelingswijze lopen uiteen en variëren van “ga fietsen” tot “wacht tot volgend jaar en hou je intussen zinvol bezig”.

Ontwennen van zo’n overdosis voelt als koortsige malaise, die dagelijks een piek bereikt tussen 14u30 en 17u, uren van een ondraaglijke onbeduidendheid zonder José of Karsten, zonder desolaat landschap met fietsers, zonder verrassende uitkomst.

 

Onlangs dacht ik tijdens zo’n dipje onbedoeld aan Primoz Roglic. Primoz deelde een foto van zichzelf op de glijbaan met z’n zoontje. Hij zag er onbetamelijk blij uit. Zelf zou ik vast ook glunderen na 4 belachelijk slopende maanden op de fiets, ver weg van wat mij lief is. De peuter op de foto leek papa’s abrupte beschikbaarheid wel fijn, maar ook wat vreemd te vinden. “Wie ben jij en wat doe jij hier?”, scheen de blik van het kind te vragen.

 

Grischa Niermann, ploegleider bij Jumbo-Visma, tweette eergisteren dat hij het huis verliet op 19 juni. Op 9 november kwam Grischa thuis, waar hij opgelucht vaststelde dat vrouw en kinderen er nog woonden.

 

Op de voorlaatste dag van de Vuelta fietste ik van Gent naar Semmerzake met 5 kilo m&m’s, kwestie van een ondoordachte belofte aan meester-ontsnapper en verdoken tijdrijder Thomas De Gendt in te lossen. Thomas is verzot op m&m’s, een relatief onschuldige verslaving, tenzij voor een wielrenner. Vandaar dat hij zijn guilty pleasure ooit verstopte onder de zetel van de bus. Thomas liet onlangs zijn koersverhaal optekenen in een boek, niet geheel toevallig ‘Solo’ getiteld. Ook van eenzaamheid kan je een handelsmerk maken. Dat hij tijdens de lockdown zin had om z’n fiets voor eeuwig aan de haak te hangen, dat wist niemand. Dat het jaren geleden donker was in zijn hoofd evenmin. Hij voelde zich een indringer in z’n eigen huis, waar vrouw en kinderen al lang niet meer op hem rekenden. Hoe je een normaal gezinsleven combineert met een loopbaan als coureur, daar is nog geen app voor ontwikkeld.

 

In diverse uithoeken ter wereld zijn renners, ploegleiders en verzorgers eindelijk thuisgekomen, in een huis waar ze werden verwacht, maar waar niemand op hen had gewacht. Het leven was er onverstoorbaar verder gegaan zonder hen; kinderen waren er gegroeid en hadden nieuwe dingen geleerd van iemand anders. Hoe kom je thuis wanneer thuis niet lijkt op je herinnering? Hoe leef je samen met iemand die elders een ander leven leidt? Hoe masseer je heimwee weg?

 

Een wielrennershart is gewend aan intensieve inspanning. Het past zich aan; het wordt groter en sterker. Maar in de rechterkamer zit een zwakke plek. Daar gaapt het echte zwarte gat, een gat waar we liever niet in kijken omdat het er ijzig koud en eenzaam is.

Achtbaan

Ik weet nog waar ik was toen Jasper Stuyven de Omloop won. Tijden van volle cafés en gul schuimende bierkragen, van samen langs vettige kasseistroken staan en onze opgewonden ademwolken en kreten in elkaars gezicht blazen zonder zorgen. Het seizoen dat feestelijk en vol animo begon werd brutaal op pauze gezet. Een voorjaar zonder klassiekers, een zomer zonder Tour de France, een koershart vol onstilbaar verlangen. Vier zonovergoten maanden lang bleven kasseien onbevochten, wachtten bochtige en tochtige wegen geduldig op de doorkomst van een daverend peloton.

Het koortsachtige wachten werd beloond met het vreemdste en verrassendste wielerseizoen sinds mensenheugenis.

 

De heropstanding van de gevallen zoon

Hoe Wout op de eerste en allermooiste koers van het corona-seizoen schijnbaar zonder te ademen over het witte grind raasde, een wolk Toscaans stof in de longen van de tegenstand blazend. Hoe hij op de Via Roma in San Remo de vinnige Alaphilippe vermorzelde in de sprint. Hoe hij in de Tour het kruim der klimmers deed kreunen bergop en tussendoor even bidons ging halen. Hoe hij in Imola alleen het hoofd moest buigen voor een zeldzaam tijdritfenomeen en de beste puncheur van de wereld, en daar zichtbaar om baalde. Hoe hij in Vlaanderens mooiste voor het meest geanticipeerde en spannendste duel van het jaar zorgde en aartsrivaal van der Poel broederlijk omarmde. Op 1 augustus dacht ik bevreesd aan dat kapotte been; op 18 oktober was het been een gouden been geworden.

 

Noodlot

De noodlottigste val van het seizoen werd uitgevoerd door dat andere godenkind, het jochie dat ons wielergekke land voor het eerst in dorre decennia weer een rondewinnaar moest schenken. Zegezeker brommerde Remco Evenepoel over de Muro di Sormano richting Como, om vervolgens in de afdaling op onverklaarbare wijze over een muurtje te ploffen. Plots stond daar een fiets. Een fiets zonder renner als ultiem koersalarm. Miljoenen harten sloegen over. Remco zou geen wereldkampioen worden. Remco zou de Giro niet winnen. Niet dit jaar.

 

De klok

Winnen of verliezen wordt zelden zo onverbiddellijk eerlijk als tegen de klok. Twee keer werd een grote ronde in de definitieve plooi gelegd in een tijdrit, met als eenzaam hoogtepunt de verbijsterende wijze waarop Tadej Pogacar het asfalt deed branden op de voorlaatste dag van de Tour. Dergelijke consternatie en commotie hadden wij niet gevoeld sinds 23 juli 1989. Wit konijn en kopman tegen wil den dank Tao Geoghan Hart, een snaak met een naam als een Victoriaans romanpersonage, legde in de slottijdrit van de Giro dan weer de roekeloze strategie van Team Sunweb bloot.

Mensen die tijdrijden saai vinden worden hopelijk nooit meer ernstig genomen.

 

Ophef

Geen koersseizoen zonder commotie. Bij gebrek aan dopingschandalen was er nood aan een kop van jut. Die diende zich hulpvaardig aan in de gedaante van Primoz Roglic, een enigmatische Sloveen, gespeend van het soort aanstellerij dat ook wel eens ‘star quality’ wordt genoemd. Primoz fietst hard, maar heeft daar voorts weinig over te vertellen. Op danspasjes en ronkende verklaringen valt hij niet te betrappen. Zoveel gebrek aan poeha en tralala irriteert. Bovendien had Primoz de pech dat Wout in z’n ploeg zat. Primoz had Wout in de Tour uitgeperst als een verse sinaasappel. Primoz was een flutcoureur met een scheve helm. Primoz had Wout aan een gouden plak moeten helpen in Imola. Zelfs als Primoz Wout op z’n blote knieën over de meet had gedragen had er wel iemand gevonden dat hij wat sneller kon kruipen. Wie onverstoorbaar bleef temidden van al dat geblaat was Primoz zelf, die doodgemoedereerd Luik-Bastenaken-Luik won omdat hij beter oplette dan de rest, en een maand later met verbluffende panache door Spanje vlamde.

 

Het Duel van Vlaanderen

We-ken hadden we er over gefantaseerd en erop geanticipeerd. Er was naartoe geleefd als naar een huwelijksfeest na een veel te lange verloving. Toen het zich uiteindelijk voltrok stonden de zenuwen thuis even strak gespannen als op de verlaten hellingen van de Vlaamse Ardennen. Nooit eerder hadden wij zo gebiologeerd gestaard naar twee coureurs die samen richting finish reden, waar Mathieu zijn vreugde uitschreeuwde als iemand de net aan een aanslag is ontsnapt.

Het Duel van Aert – van der Poel was louterend vuurwerk na een vreugdeloos jaar. 

 

Anna

Het mooiste beeld van het jaar was dat van een eenzame Anna van der Breggen, op wonderlijk sierlijke en vanzelfsprekende wijze op weg naar de meet, het podium en een gouden medaille. Nooit had iemand mooier op een fiets gezeten. Nooit was iemand op zulke schijnbaar moeiteloze wijze wereldkampioen geworden, alsof het zo moest zijn, alsof elk ander scenario belachelijk was.

 

Jonkies

De jeugd bonkte vorig jaar luid op de poort en ramde ze dit jaar open met een knal. Tadej Pogacar, Joao Almeida, Jai Hindley, Tao Geoghan Hart, Filippo Ganna, Wout van Aert, Mathieu van der Poel, Remco Evenepoel. Het werd het jaar van de jonkies, het jaar waarin ervaren coureurs en gevestigde namen deemoedig het hoofd moesten buigen voor een meute driest aanstormend talent. Alleen bij de vrouwen heersten de oudste renners als nooit tevoren, alsof er nooit een tijdperk zonder Anna, Annemiek en Marianne zou bestaan. 

Regenjasjes

We kunnen mensen naar Mars sturen en continenten uitroeien met een druk op een knop, maar regenjasjes bedenken die je fietsend kan aantrekken zonder ongelukken is nog steeds te moeilijk. Hindley en Keldermen worstelden minutenlang met een tergend onhandelbaar regenjasje op de flanken van de Stevlio, alsof de berg niet al lastig genoeg was. Roglic verloor z'n leiderstrui en kostbare tijd terwijl hij in de zesde etappe van de Vuelta zo'n rotjasje probeerde aan te trekken. Renners rijden rond op fietsen die drie ribben en een arm kosten, maar behelpen zich met wapperende en weerspannige regenjasjes.

Actie

Lag het aan het virus, aan het malle sneltreinseizoen, of aan voortschrijdend inzicht? Vast staat dat het peloton in een activistische bui was. Er werd gemord en gestaakt uit ongenoegen omtrent veiligheid, onnozel slopende etappes en wispelturige regelgeving. Het protest oogste evenveel weerstand als applaus. Ook, of vooral in pandemische tijden leken koersfans te vergeten dat wielrenners mensen waren. Mensen die maandenlang van huis waren, die vergaten hoe hun familie eruitzag na zoveel voorzichtige afzondering, die elke week een wisser langs hun neus tot in hun hersenen lieten priemen, die meer koersdagen afwerkten in drie maanden tijd als anders in een ruim half jaar, die de kilometers aan elkaar regen als kraaltjes aan een snoer. De grijze tronies in week drie van de Vuelta spraken boekdelen over de tol van een ultrageconcentreerd seizoen.

 

Tranen

Tranen stroomden overvloedig als de regen in oktober. Er kon een olympisch zwembad worden gevuld met traanvocht van lekkende coureurs. Er werd prachtig en onstuitbaar gejankt, gesnikt, gesnotterd van vreugde, verdriet en ellende, alsof de wereld niet al een tranendal was zonder al die rennerstranen. 

Het publiek

Meer dan ooit tevoren keken wij naar de mensen. Naar hun mondmasker, of het ontbreken van dat geruststellende mondmasker; naar de afstand die ze bewaarden van elkaar en van de renners; naar de gapende leegte van hun afwezigheid op plekken waar ze elk jaar samentroepen. Een lege Oude Kwaremont; een desolate Stelvio; een verlaten Angliru. Ik miste ze niet, de mensen. Er was zoveel meer duizelingwekkend landschap en eenzame strijd te bewonderen zonder dronken selfiegekken en dolgedraaide meelopers in een panda-onesie. De berg en de renners, al de rest bleek ruis. Voor het eerst in de geschiedenis kon je versnellingen horen reutelen, renners horen hijgen, ploegleiders horen vloeken.

Panorama

Terwijl onze leefwereld en bewegingsvrijheid krompen als wol in de kookwas, baande het peloton zich onbewogen en flegmatiek een weg langs Vlaamse, Franse, Italiaanse en Spaanse wegen. Elk duizelingwekkend panorama, de vetes en de vriendschap, zelfs het zichtbare lijden deed verlangen naar de wereld buiten onze muren, waar gereisd, gewonnen, verloren, gejuicht en gerouwd werd, en waar werkelijk alles mogelijk was. De koers was een parallel universum dat deed dromen en hopen.

Maar ja

 

Een Giro en een Vuelta tegelijk is als Pasen en Sinterklaas op dezelfde dag. In beide gevallen is er een risico op indigestie, maar toch vooral dubbel plezier en dilemma. De keuzestress werd aangescherpt door een stormachtige editie van Brugge-de Panne, waar de wind SuperMatje de gracht in blies en de jongens van de Melkerie de laatste eendagskoers afsloten met een hilarisch en onverstaanbaar Westvlaams theekransje en foto’s van hun welverdiende pak frieten. Vlaamser wordt koers niet geserveerd.

De laatste Giroweek ontvouwde zich als een crimireeks waarvan elke aflevering eindigde met een cliffhanger. Het meest van al keek ik uit naar de passage over de Stelvio, een prachtig, mythisch maar bruut monster van een berg, waar de eerste sneeuw het desolate landschap bevlekte. Op de flanken van het monster was geen plaats voor hubris. De Stelvio scheidde de reuzen van de mensen, en de reuzen van elkaar. De etappe zal voor altijd te boek staan als de dag waarop Joao Almeida, een pitbullpuppy in snoepjesroze, finaal kraakte, maar niet helemaal; als de dag waarop Wilco Kelderman, een van de meest getalenteerde en door het noodlot getarte Nederlandse renners ooit, de Giro verloor; als de dag waarop Nederlandse wielerfans hun woede uitschreeuwden over de manier waarop de ploegwagen Wilco voorbijreed, hem eenzaam aan z’n wrede lot overlatend. “Een putch, een coup, een schande was het!” Het was vooral zonde voor Wilco, zo’n renner met een palmarès vol malheuren en kwetsuren, die je wel eens een dosis geluk gunt. Het was wreed, en jammerlijk, maar oh zo mooi hoe Wilco, door God en iedereen verlaten, naar boven bleef trappen, z’n tanden op elkaar, met daartussen meer pijn en gramschap dan een mens vlot verteren kan, terwijl zijn ploegmaat Hindley zonder omkijken de etappe won.

 

Het roze stond Wilco beeldig, alsof het voor hem bedacht was. Maar zijn eerste dag in de leiderstrui ging van start op ongebruikelijke wijze. Het peloton staakte. Niemand, op een paar alfamannetjes na, had zin in 260 km in het zadel onder een druipende hemel, aan het einde van een moordende Giro en een seizoen als een mokerhamer. Mauro Vegni, grote baas van de Giro, brieste van colère. Renners die niet wilden rijden, daar begreep hij niets van. En hij had nog wel zo z’n best gedaan. Het regende macho-quotes van het verbolgen sofapeloton. Watjes waren het, die coureurs van tegenwoordig; suikerspinnen op twee wielen. Veel mensen houden van wielrennen, maar van die veel mensen houden veel mensen niet van wielrenners. Ze beschouwen coureurs als circusaapjes, die hun kunstjes vertonen op eenvoudig commando. 

 

Een dag later werd Wilco Kelderman als een schattig, maar weerloos insect vertrappeld. De getergde ziel van Rohan Dennis sloeg op hol, liet iedereen half bewusteloos achter op de laatste col en schonk de Giro aan kopman-per-abuis Tao Geoghan Hart en aan zijn onthoofde ploeg. De koers is het mooist wanneer ze zich niets aantrekt van voorspellingen.

 “Het zal nu even niet zo zijn. Maar ja”, zei Wilco gelaten. Woorden van een profetische toepasselijkheid voor deze tijden.

Stuiptrekking

 

Zelden keek ik meer uit naar een koers dan naar deze Ronde van Vlaanderen. Natuurlijk omdat het een van de meest slopende koersen ter wereld is; uiteraard omdat we in april verweesd achterbleven zonder Ronde; ook omdat er geen Parijs-Roubaix in het verschiet lag, maar bovenal omdat dit bizarre koersseizoen gestaag ten einde loopt en het onvermijdelijke zwarte gat ons gemeen toegaapt, uitgerekend nu, wanneer zelfs de kerstdis ons niet gegund lijkt.

Terwijl de ene koers na de andere cross werd afgelast deden de organisatoren van de Ronde onverstoorbaar en vol vertrouwen al wat ze konden om koersfanaten een historische dag te bezorgen. Het leverde bevreemdende beelden op, van een lege Oude Kwaremont en een verlaten Paterberg, zonder geestdriftige massa en opzwepend gejuich. 

De renners lieten het niet aan hun hart komen en koersten als nieuwelingen, alsof elke kilometer de laatste van hun leven kon zijn. Sommige dingen verliepen zoals ze in een Ronde van Vlaanderen horen te verlopen: Sep viel en sukkelde met z’n fiets, ondanks de grote Sepkaars die ik elk jaar in april aansteek omdat Sep Vanmarcke een kasseiklassieker verdient. Maar koersgoden zijn gevoelloos voor dat soort sentiment.

 

En toen voltrok zich een droomscenario, een soort script waarvan een kniesoor zou zeuren dat het te voorspelbaar was. Zo kwam het dat de drie beste eendagsrenners ter wereld de rest meedogenloos achterlieten en het thuisfront zenuwachtig heen en weer deden schuifelen. Iedereen had het gehoopt en roekeloos voorspeld, maar als het echt gebeurt is het een cadeautje op een willekeurige dag. Daar gingen ze, de blinkende wereldkampioen en de twee crossers die de cross overstegen. Debutant Julian Alaphilippe huppelde op zijn pedalen als een reebok in de lente, leek amper te ademen op de Vlaamse hellingen. Het pleit leek al bijna beslecht, als frisheid en gretigheid argumenten waren.

En toen was daar die motor, die om godweetwelke reden langs de kant van de weg stond, die Juju in al zijn verhakkelde attentie niet had gezien. Kwak en smak deed de wereldkampioen. En dat het pijn deed, zo bleek uit zijn jammerlijke geschreeuw. De twee aartsrivalen tegen wil en dank keken om, namen de schade op en reden zonder aarzelen verder. De koers wacht nooit, ook niet op wereldkampioenen.

 

Ik wist meteen dat niemand hen terug zou halen; niet die twee pitbulls, opgetrokken uit graniet en het soort hardnekkigheid dat makkelijk te verwarren valt met overmoed. We kregen het Duel waar we op hadden gewacht en dat we niet mooier hadden kunnen fantaseren. Van Aert en van der Poel raakten niet van elkaar af en hadden daar vrede mee. De Minderbroedersstraat lag geduldig en in stilte te wachten op hun denderende doorkomst. Ik kon het niet laten me deze triomftocht voor te stellen tussen joelende en geestdriftige fans, doorheen een tunnel van oorverdovende koersliefde. Nu bleef het wonderlijk stil, op de wilde vreugdekreten van ‘Matje’ aan de meet na. Een mooiere ultieme stuiptrekking had dit wild geshakete koersseizoen niet kunnen opleveren. 

In de coulissen

 

Op zondag 25 oktober had ik met mijn rubberlaarzen in een godverlaten Noordfrans aardappelveld willen staan, mijn ogen op een gegeseld peloton vol dokkerende, lijdende, zwalpende, vallende, vloekende coureurs. Het mag niet zijn. De mooiste koers van het jaar werd voor de tweede keer dit jaar afgelast. Ik was goddank alleen thuis toen ik het nieuws vernam, zodat ik zonder didactische bezwaren kon vloeken. Geen bos van Wallers, geen Mons-en-Pévèle, geen Carrefour de l’Arbre. Geen vergane glorie van de Vélodrome André Pétrieux. Geen beslijkte of bestofte tronies. Geen renners met ontstoken teelballen van het gerammel en gedreun over schots en scheef neergekwakte kasseien.

Gelukkig was er Gent-Wevelgem, de koers die al jaren in Deinze en sinds dit jaar in Ieper start, maar geen Gentenaar die daar moeilijk over doet. Gelukkig was er herfstig weer voorspeld, met wind, regen en beslijkte wegen vol smurrie en gevallen bladeren op en rond de Kemmelberg.

De koers moest zich ontvouwen als een duel tussen meestercrossers van Aert en van der Poel, ridders in de orde van het modderspoor. De ene moest niets meer want had al bijna alles gewonnen dit jaar, de andere had zich na een lastige aanloop opnieuw haast onklopbaar getoond. Genoeg redenen om de hypothese van de derde hond en het been wijselijk in het achterhoofd te houden.

In een elitegroepje van robuuste reuzen gluurde iedereen halvelings naar de gedoodverfde winnaars, en die twee alleen naar elkaar. Dus won iemand anders. Goeie benen zijn leuk, maar je wint er niet per se de koers mee. Ik vloekte onwelvoeglijk luid terwijl Mads Pedersen zijn medevluchters aftroefde in de sprint en Dylan Teuns als een verdwaald roodborstje achter een vlucht valken kwam aangefladderd, alsof hij zich van koers vergist had. 

Wout flapte z’n ontgoocheling eruit als een gulpje braaksel. Na 230 kilometer aan een rotvaart in het zadel zegt een mens al eens iets dat hij achteraf bekeken liever voor zichzelf had gehouden. Wielercommentatoren en -analysten sprongen op de quote als aasgieren op een vers en mals kadaver. De invasie van Nederland door woeste Vlamen met fakkels en rieken leek nabij. 

 

Ironisch genoeg was het uitgerekend bij de vrouwen, waar het al jaren steevast Nederland boven is, dat twee Belgische vrouwen vochten tot op de meet. Tactisch spel, sprinten op de snee en Dhoore die Kopecky klopte met een bandlengte. Ik hoopte dat alle meisjes die twijfelden om op een koersfiets te stappen goed gekeken hadden.

 

Voorts ging mijn aandacht zoals wel vaker naar de coulissen van de koers, waar soms de mooiste strijd wordt geleverd. Daar stond Marc Cavendish, die geen blijf wist met zijn emoties. Cav reed z’n laatste loodjes, na twee jaar zonder prijs. De man met 30 Touretappes, 48 grote ronde-etappes, drie puntentruien een een regenboogtrui op z’n palmarès, keek vandaag het einde van z’n loopbaan in de ogen en huilde om wat geweest was en om wat nooit meer zou komen.

 

Maar ik dacht vooral aan Griet Langedock, de vrouw achter de koers. Brandweervrouw, koersorganisator, moeder, onvermoeibaar lid van de commissie vrouwenwielrennen, en nu vooral ongeneeslijk ziek, een feit waar ze geen spel van maakt. Terwijl de analysten en andere tisten hun uiterste best deden om van 5 minuten frustratie een vete te maken omdat conflict een lucratief verdienmodel is, juichte ik voor Griet, die een prachtige koers georganiseerd, verdiend en in stilte gewonnen had. 

Ogen te kort

 

Een beetje koersgek komt nergens aan toe in dit krankzinnige, samengebalde seizoen. Elke dag is er ergens koers. Elke dag valt er nog zoveel te verlangen. De was blijft liggen. Maaltijden blinken uit in eenvoud. Stofnesten dwarrelen vrijelijk door het huis. De kinderen houden zich in relatieve stilte bezig. Wanneer de avond valt zijn onze ogen moe van het kijken en registreren.

Het week-end kondigde zich aan als één langgerekt en uitputtend koersfeest. Ik noteerde start- en finishtijden van de laatste etappe van de BinckBank Tour, de proloog van de Giro, La Doyenne voor vrouwen en mannen en installeerde mijn laptop naast het tv-scherm, kwestie van niets te missen. Onzin, aangezien je sowieso altijd vanalles mist. De vrouwen startten zo ontieglijk vroeg dat ik nog aan het ontbijt zat terwijl Lizzie Deignan ontsnapte. Terwijl de wereldkampioen tijdrijden naar de zege brommerde kregen we reclame voor deodorant. Bovendien bleek het lastig focussen op de chrono in Italië, terwijl Mathieu van der Poel zichzelf succesvol uitperste op de muur van Geraardsbergen, als een fris limoentje boven een mojito.

Net zoals het niet lukte om tegelijkertijd ‘Hup Thomas!’ en ‘Oh nee!’ te roepen terwijl De Gendt lustig voor het Giropeloton uitreed en Greg Van Avermaet tussen Luik en Bastogne iets deed wat hij hoogst zelden doet: vallen. De man die altijd als een blok gewapend beton op z’n fiets blijft zitten, knalde op een verdoken verkeerseiland en brak drie ribben en verrekte z’n schouder, terwijl zijn speeltijd in Vlaanderen nog moest komen. Om je gouden helm van op te eten.

 

Nog geen kwartier later stapte het gedoodverfde witte konijn van de Giro van z’n fiets. Alexander Vlasov, door iedereen getipt als dé renner om in de gaten te houden, had last van maagproblemen. Wonderlijk hoe renners kunnen trappen met gebroken knieschijven en schouderbladen, maar grauwe dweiltjes worden als hun maag het begeeft.

 

Zekerheden zijn schaars geworden. Snotneuzen verschansen gevestigde waarden. Renners die niet gebouwd zijn om bergop te rijden bestormen hellingen als hemelbestormers. Alles en iedereen is in de war. Zelfs wereldkampioenen verliezen hun aplomb.

Julian Alaphilippe, voorts een geweldige coureur, zwalpte over de weg als een wielertoerist die een café te veel aandeed op zijn zondagse rondje, en bracht zijn collega’s topfavorieten Pogacar en Hirschi van hun stuk. Het was niet met opzet, maar wel erg dom. Nog dommer was het zegegebaar waarmee hij over de meet kwam terwijl hij langs rechts werd ingehaald door een foutloos sprintende Primoz Roglic, de Tourverliezer die een week geleden de kop van jut was in Vlaanderen omdat hij “onze Wout” niet aan de regenboogtrui had geholpen. Dat hij niet beter kon en zichzelf compleet had leeggereden had de gemoederen niet kunnen bedaren. Primoz was aangeschoten wild.

 

Ik hoorde Primoz een “onorthodoxe winnaar” noemen door twee commentatoren die in een parallel universum meeleefden met “die arme Alaphilippe” en zapte weg. De brede grijns op mijn mond was niet weg te zappen. Poëtische rechtvaardigheid voelt heerlijker dan nijd.

Best Goed

 

Wereldkampioenschappen zijn snoepgoed voor wie van podiumceremonies houdt: de nationale hymnes, van bombastisch tot ingetogen, de blinkende medailles, de opwellende tranen. Dat sommige landen in de wielersport geen schijn van kans maken is bijzaak. Fier meedoen is wat telt. 

De eerste drie dagen van deze editie hielden zich vrij keurig aan de afgesproken verwachtingen. Of toch bijna. Dat Chloe Dygert met tijdritfiets en al over de reling de diepte in zou duiken was niet voorzien. De affreuze jaap in haar been had ik dan weer liever niet gezien. Terwijl Chloe in een ziekenhuisbed machteloos toekeek, trapte Anna van der Breggen koelbloedig, ritmisch en als gebeeldhouwd door een adembenemend landschap naar het hoogste schavot. Niemand had ooit mooier op een fiets gezeten. Na afloop van haar dubbele krachttoer vertelde Anna dat haar seizoen “best goed” was. Best goed betekent soms buitengewoon, maar om dat te begrijpen moet je de taal spreken. Vreugde is niet altijd uitbundig. Ooit breide de oma van Anna fietshandschoentjes voor haar met regenboogstrepen. Anna is een godenkind in de gedaante van het bescheiden buurmeisje. Excentrieker dan een paar handgebreide regenbooghandschoentjes zie je haar nooit.

 

Ons eigen godenkind reed op vrijdag een “best goede” tijdrit. Niet goed genoeg voor goud, maar wel buitengewoon voor iemand die net drie weken bergop en aan een belachelijk tempo door Frankrijk had gebanjerd.

Gedoodverfde winnaars kunnen alleen maar verliezen. Zo knuffelen wij onze helden dood: we versmachten hen met ons verlangen. Wout moest alleen maar starten om met die gouden plak en die begeerde trui naar huis te gaan, zo leek het. Het was alsof er geen dozijn andere pretendanten met hem meefietsten; alsof de rest van het peloton bestond uit gepensioneerde kermiscoureurs en wielertoeristen met twee dubbele Westmalles in hun kraag.

 

De werkelijkheid slaat altijd toe wanneer je even niet op haar let. Alles ging zoals verwacht: van “iedereen bondscoach” tot de gouden benen van Wout, die amper leek te ademen. Het zag er belachelijk perfect uit. Terwijl Van Avermaet en Benoot een masterclass geolied ploegwerk gaven, sprong Julian Alfaphilippe weg. Ik wist meteen dat het kalf verdronken, de vogel gaan vliegen, de beer geschoten was. 

 

Teleurstelling zoekt altijd een schuldige, deze keer in de voor de hand liggende gedaante van Primoz Roglic, die drie weken lang met Wout z’n wonderlijke hartslag en z’n superbenen had mogen rondrijden, en hier een gedroomde kans liet liggen om zich eindelijk populair te maken in het meest koersgekke land van de wereld. 

De ogen en de stem van Wout voelden zwaar van ontgoocheling, net als de avondlucht boven het land. Kampioenen horen te balen als ze tweede worden. Diplomatisch en vergevingsgezind hoeven ze niet te zijn, maar als ze het kunnen opbrengen siert het hen des te meer.

Nog één keer

Die ochtend werd Primoz wakker als een kind op z’n verjaardag. De gele fiets. De kratjes champagne. De speech. De cadeautjes voor de ploegmaats. Alles lag klaar. Aan alles was gedacht. Het zou de mooiste dag worden van zijn leven. Zo’n dag waar hij later met fonkelogen aan zou terugdenken. Het zou alle moeite, alle pijn, alle schaafwonden, al die maanden ver van huis, ver weg van vrouw en kind waard zijn geweest. Hij moest alleen nog één keer heel hard fietsen. Nog één keer door de pijnmuur trappen. Daarna was het voorbij. Daarna was het feest. En wat een feest zou het zijn. 

Tien uur later valt Primoz op de grond als een bundeltje vuile was. Hij is alleen nog pijn. Twee benen, een hoofd en een hart vol krampen. Hij staart naar het asfalt. Naar boven kijken kan hij niet, want daar zijn ogen vol ongeloof en teleurstelling, ogen waar hij niet in wil kijken. Wat doet hij hier? Waarom ligt hij hier, op deze ruwe, kille weg? Hoe moet hij ooit weer rechtstaan? Primoz is omver geblazen, als een vogeljong door een orkaan waar geen enkele weerkundige voor had gewaarschuwd.

 

Even later beantwoordt hij vragen, domme vragen, zinloze vragen, harde vragen, vragen waarop geen juiste antwoorden te verzinnen vallen. Zijn ogen zijn rood van het huilen, maar het rouwen moet wachten. Hij feliciteert de orkaan. Hij bedankt zijn toegewijde team. Hij zegt sorry, alsof hij stout geweest is. Vandaag is de donkerste dag van zijn leven.

 

Die ochtend werd Tadej wakker als een kind op z’n verjaardag. De gele fiets. De kratjes champagne. De speech. De cadeautjes voor z’n ploegmaats. Hij had ze allemaal gezien in z’n dromen. Het kon de mooiste dag worden van z’n leven. Zo’n dag waar hij later met fonkelogen aan zou terugdenken. Het zou alle moeite, alle pijn, alle schaafwonden, al die maanden ver weg van huis waard zijn geweest. Hij moest alleen nog één keer heel hard fietsen. Nog één keer door de pijnmuur trappen. Daarna was het voorbij. Daarna was het feest. En wat een feest zou het zijn.

 

Tien uur later rijdt Tadej over de meet als een komeet. Het zou kunnen dat hij pijn heeft, maar die voelt hij niet. Hij weet dat hij iets ongelooflijks heeft gedaan. Hij ziet het aan de ogen, die naar hem kijken als naar een goddelijke verschijning. Hij hoort het aan het gejuich. Bijna vergeet hij zelf te juichen. Ooit, toen hij een kleine jongen was, droomde hij ervan de Tour de France te rijden. Vandaag heeft hij de Tour de France gewonnen. Hij heeft iedereen omver geblazen, als een orkaan. Vandaag is de mooiste dag van zijn leven.

 

59 seconden tussen alles verliezen, en winnen omdat je niets te verliezen hebt. 59 seconden tussen peilloos verdriet en euforie. Koers is ombarmhartig. Koers is prachtig.

Laatste kansen

 

Ooit slikte ik nietsvermoedend een wesp in. Nu vond ik wespen altijd al rotbeesten, maar sinds die keer, toen ik nipt aan de verstikkingsdood ontsnapte, haat ik ze met vuur. Lucas Pöstlberger kreeg zo’n rotbeest in z’n mond. Heb je wekenlang half Frankrijk doorgekacheld, en dan word je met de verlossing in zicht uitgeschakeld door een insect. Lucas, nochtans geen pannenkoek, ging langs de kant van de weg liggen, truitje wijd open, alsof hij daar ter plekke wilde sterven.

Terwijl Lucas gered werd, stoomde Rémi Cavagna, een renner die net zo goed een bokser zou kunnen zijn, als een kanonskogel rechtdoor. Het mocht niet van de ploegleider, maar Rémi deed alsof hij dat niet gehoord had en zijn exploot enige kans op slagen had. Rémi deed me denken aan de drummer van de band, die halverwege het bisnummer een veel te lange solo mept, terwijl de manager in de coulissen met z’n ogen rolt.

 

Mijn focus gleed weg, weg van Lucas en Rémi, richting tijdrit. Een rit waar ik bovengemiddeld naar uitkeek. Veel mensen vinden tijdrijden niet boeiend, naar het schijnt. Daar begrijp ik weinig van. Tijdrijden is poëzie van de zuiverste soort, wiskundig en ritmisch als een rijmenvers, als een sonate van Bach. 

Ik blijf kinderlijk verwonderd wanneer een renner en zijn fiets een gestroomlijnd hybride wezen worden: hoofd, hart en benen in perfecte harmonie, blik op oneindig en nog verder. 

In een tijdrit is geen plaats voor clementie. Elke vergissing, elke zwieper, elk moment van zwakte wordt onmiddellijk afgestraft. Wie alleen tegen zichzelf en de elementen rijdt vindt geen plaats om zich te verstoppen; niet achter de brede schouders van de domestique, niet in de buik van het peloton, niet achterin de bus. Van anonimiteit kan geen sprake zijn. De harken en de ploegen worden onverbiddellijk onderscheiden van de geoliede machines.

 

Zo’n thriller als in 1989 zou het vast niet worden, maar ik rekende op de laatste restjes krachten, op zorgvuldig opgespaarde reserves. Een mens kan vaak wat meer als het einde van een marteling nabij is. 

Die steile strook op la Planche des Belles Filles zou verschrikkelijk veel pijn doen. Ik keek schaamteloos uit naar opengesperde monden en doffe blikken. Ik verheugde me erop renners na afloop van de beproeving trillend van hun fiets te zien vallen, als dooie mussen op het asfalt. 

 

Terwijl ik me zat te verheugen reed Søren Kragh Andersen gewiekst weg van een foeterend groepje vol vermoeide laatste kansen, waaronder een paar Belgen. Stiekem hoop ik dat die andere veelbesproken Belg, met benen van titanium en een onvermoeibaar leeuwenhart, ons morgen nog een eresaluut gunt. Het einde kroont het werk.

Zwerfafval

 

Er lijkt geen einde te komen aan de opwaartse lijn van deze Tour. Als hemelbestormers klimmen, stijgen, klauteren de renners omhoog, altijd maar omhoog, alsof er geen horizon bestaat.

Op de eerste klim van de dag verliest Sam Bennett zijn greep op een voorspoedige uitkomst. Als een gevallen klimmer aan een touw boven een ravijn bungelt hij aan de grupetto. Hopelijk hijst iemand hem naar boven.

André Greipel, de vriendelijkste sprinter uit de koersgeschiedenis, stapt af ergens halverwege een berg. Hij vraagt zich af wat hij daar doet. Iedereen vraagt zich af wat André daar doet. Misschien vragen wel meer renners zich vandaag af wat ze daar doen.

Thomas De Gendt vraagt zich niets af, maar trapt, alsof de vorige 2800 km zuiver ter opwarming waren, alsof hij alleen op de wereld is. Op de flanken naar het plateau des Glières zullen zijn reisgezellen hem achterlaten. Dat geeft niet. Thomas is een eenzaat.

 

Het lichtpunt aan het einde van de tunnel omhoog is Isaac Newton. “Alles wat omhooggaat, komt ook weer naar beneden”. Na klimmen volgt dalen.

Ik hou niet van dalen, vooral niet van dalende reners. Sommigen dalen zoals een slechtvalk naar z’n prooi duikt; anderen als een wiebelend hertenjong dat z’n eerste stapjes zet. In beide gevallen zie ik het niet graag, maar kijk ik toch, zoals mensen likkebaardend een dubbele steak béarnaise bestellen terwijl ze denken aan de impact van de veeteelt op het klimaat.

Marc Hirschi is een slechtvalk, maar ook slechtvalken hebben wel eens een mindere dag, zo’n dag waarop de prooi hen net ontglipt. Ik zie Marc vallen en kijk weg. Wanneer ik weer durf kijken zit hij terug op z’n fiets en werpt zich met dezelfde doodverachting naar beneden, met één ontvelde linkerarm en een vuile broek. De slechtvalk is alleen. De prooi is weg.

 

En dan is het tijd. In de achterhoede worden uitgewrongen renners als hoopjes zwerfafval langs de weg gedropt. Wout hapt ze weg als Pac-Man en bestormt het gravelpad alsof daar een leven te redden valt. Die arme Richie Porte, tot op dit moment op wonderbaarlijke wijze gespaard van zijn gebruikelijke pech, rijdt lek. 

De man in het geel raast als een stormram naar voren, waar nog volk op te rapen valt, rakelings langs een ereteken voor gesneuvelde verzetsstrijders. Hier en nu is elk verzet dapper, maar zinloos, fluistert hij in het oor van z’n jonge vijandelijke vriend en landgenoot. Voorin overleggen twee Grenadiers over wie de bloemen krijgt. De meesterknecht mag voorgaan, een mooi en wijs besluit na zoveel labeur.

 

Als het stof is gaan liggen en de prijzen zijn verdeeld ruist een vermoeide zucht van verlichting door de Alpen. Iedereen leeft nog. Parijs lijkt plots niet meer zo ver.

Klotecol

 

De aankondigingen, verkenningen en previews van de zeventiende etappe klonken even apocalyptisch als de covid-berichtgeving. Ik hoopte dat de renners die hun best deden om goedgeluimd op de fiets te stappen geen wielersites en kranten lazen. “Monsterlijk”, “overdreven”, “brutaal”, “extreem”, “slopend”, orakelden de verkenners. Doorgaans doet zoveel onheilspelling mij vermoeden dat het allemaal wel zal meevallen, een ingesteldheid die wat makkelijker aan te nemen valt terwijl je achterover leunt in een stapel kussens.

Ik hoorde Christophe Vandegoor drie keer het woord “flitsend” gebruiken. Hij hoopte op flitsen. Hoe je flitst op een veel te hoge berg na tweeëneenhalve week in het zadel en met 2816 kilometers in de benen, vroeg ik me af. 

 

Op de col de la Madeleine posteerde Wout Poels zich gezwind voorin. Poels kwakte op dag 1 lelijk tegen de grond en liep een scheur in z’n rib en bloeduitstortingen aan z’n longen op. Dat hij bloed spuugde, vertelde hij monter aan een reporter, die niet verpinkte. 

Soms vervloek ik die hele heldencultus die aan het wielrennen kleeft. Al val je halfdood, zolang je kan trappen rijd je verder. 

Vijf dagen geleden zagen we Romain Bardet een smak maken, recht krabbelen en meteen weer door z’n benen zakken. Romain werd als een robotje weer op z’n fiets geduwd om de resterende 87 km af te leggen. Die avond bleek Bardet een zware hersenschudding te hebben. Sivakov kwam uit de eerste horroretappe met kneuzingen aan heup en knie en rijdt sindsdien even doelloos als lijdzaam verder. Schachmann brak z’n sleutelbeen een week voor de Tour in de ronde van Lombardije. Buchmann liep diepe wonden op bij een valpartij in de Dauphiné. Beiden verschenen gewoon aan de start in Nice.

Topsporters, die elke gram koolhydraten en proteïnen minutieus afwegen voor ze hem verorberen, woekeren met hun lijf. Coureurs wanen zich onsterfelijk, tot ze niet meer rechtstaan. We noemen hen helden. We geven hen de prijs voor de strijdlust. Niemand zegt hen dat ze gek zijn. Niemand komt hen van hun fiets sleuren wanneer ze er bloedend weer op zijn geklommen.

 

Intussen moeten parcours steeds origineler, spectaculairder, spannender, slopender. Een ongeëxploreerd geitenpad; een gravelstrook waar je tot aan je enkels inzakt, een col met een hellingsgraad waar je alleen met mountainbike versnellingen overheen geraakt. Niets is te gek of te lastig.

Intussen stapte het peloton in de Ronde van Luxemburg verbolgen van de fiets omdat de organisatoren er niet in slaagden het parcours fatsoenlijk te beveiligen. 

Wat zou ik graag eens een grote Tourstaking zien, met piketten, werkloze fietsen in de berm en renners die luid scanderen: “Rot toch op met je klotecoi. Fiets er zelf overheen.”

 

Miguel Angel Lopéz, de man die de prachtige klotecol de la Loze als eerste overwon, heeft als bijnaam Superman Lopéz. Zolang we maar onthouden dat het maar een bijnaam is.

Flink

 

Na de tweede en laatste rustdag mocht iedereen weer starten. Ik vroeg me meteen af of alle renners daar blij om waren, gezien de hoogtemeters die nog op de agenda stonden. Dinsdag was het meteen prijs: 5 cols lagen er tussen de start in La Tour-du-Pin en de finish in Villard-de-Lans, waar de Alpen zich ontvouwen. Hoera, de Alpen! Die hadden we nog te goed.

Over een kleine zes dagen zijn we thuis, deelde Michel vrolijk mee. Ik checkte het parcours en zag geen “kleine” dagen. Ik zag alleen maar grote bergen. Op een verloren moment fantaseer ik al eens wat ik zou doen met iemand die me drie weken lang op twee wielen over zulke wegen zou jagen. 

 

Wie nog iets wilde winnen of bewijzen moest zich haasten en dat deden ze. Rustig opwarmen in de aanloop van een Touretappe leek alweer een bedreigd gebruik. Waar is de tijd dat er eerst een uurtje keuvelend door het landschap werd gefietst? Je kon wegkapitein Tony Martin bijna geërgerd met z’n tong horen klakken, als een onderwijzer die een meute stuiterende zesjarigen op een rij probeert te krijgen.

Ik werd zelf ook doodnerveus van het jachtige gespring. Maar ik hoefde dan ook geen manager, ploegleider of sponsor te overtuigen van mijn intrinsieke kwaliteiten op de fiets.

 

Zodra de rust weerkeerde en granieten Tony kordaat aan het roer had postgevat, werd in het commentaarhok de kwestie van Aert nog maar eens aangekaart. Meer bepaald de medische, sportieve en menselijke plausibiliteit van Wout als toekomstig Tourwinnaar. En dat op zijn verjaardag. Op mijn eigen verjaardag wil ik vooral met rust worden gelaten. Maar wielercommentatoren zijn jezuïeten. Plus est en vous. Hoe goed je ook bent, het moet altijd nog beter. 

Wat Wout zelf droomt of wenst leek een voetnoot, een futiel detail in het debat. Uit Woutliefde hoop ik dat Wout nooit de Tour wil winnen. Nooit meer die fonkel in zijn ogen van zodra hij door de modder mag banjeren. Nooit meer driftig dokkeren over de kasseien. Nooit meer de gezelligste thuis. Altijd honger. Altijd controle. De blik permanent op die drie heilige weken. 

 

Even later, terwijl de koers in een vertrouwde plooi viel, en de Giro Rosa terloops ter sprake kwam, vroegen de commentatoren zich luidop af of vrouwelijke renners emotioneler en rancuneuzer waren, een retorische vraag, zo bleek. Ik diepte beelden van knokkende, spuwende, duwende, bidonsmijtende, huilende, stampvoetende en furieuze coureurs op uit mijn omvangrijke koersgeheugen en liet ze als een onderhoudende langspeelfilm over mijn netvlies glijden. 

 

De verdiende winnaar van de dag, Lennard Kämna, had twee jaar geleden een dipje. De druk op zijn piepjonge schouders trok hem naar beneden. Burn-out is geen ingeburgerd begrip in de topsport. Renners moeten flink zijn en trappen. Lennard nam een pauze en kwam terug. En kijk nu.

Coureurs hebben emoties. Ook de vrouwen. Goddank.

Geeuw

 

Twee dolle weken raasden voorbij. Terwijl Frankrijk zorgwekkend rood kleurt en een afgepeigerd peloton zich opnieuw bang laat testen, duizel ik na van een bewogen tweedaagse in de bergen.

Hebben wij nu echt die prachtige, piepjonge koningsknaap Bernal zien kraken op zijn favoriete speelterrein?

Hebben wij werkelijk Wout van Aert, crosser, puncher, sprintgevaarte, tijdritkanon, belachelijk lang en hard bergop zien rijden, terwijl een resem topklimmers kreunend uit z’n kielzog gleed?

Draait de Tour uit op een duel tussen twee Slovenen, renners uit een land waar wielrennen een rariteit, een gekke exotische hobby is?

Het is allemaal echt gebeurd, en niemand had het zo voorspeld. Toch zeuren en klagen mensen dat het saai is. 

Dat de Tour saai hoor ik al zolang ik ernaar kijk. De Tour was ‘saai’ toen hij gedomineerd werd door de onpeilbare reus Indurain. De Tour was ‘saai’ toen Lance Armstrong hem kaapte. De Tour was ‘saai’ toen Sky en Froome er beslag op legden. Ik weet zeker dat mensen de Tour ‘saai’ vonden toen Merckx iedereen kleineerde.

 

Gevallen renners rijden etappes uit met een hersenschudding. Sprinttoppers moeten bijna vooruit geduwd en gedreigd worden om binnen tijd over de finish te geraken. Snelheidsrecords worden verpulverd. Renners springen als jonge springbokken uit het peloton nog voor de uitzending start. Wout blijkt een homo universalis. We zien asgrauwe koppen, verwrongen grimassen, bittere tranen, blutsen, barsten, builen en vooral veel balen. Er komt voor het eerst in acht jaar een einde aan de hegemonie van het team van Brailsford. Maar de verwende koerskijker vindt het voorspelbaar.

Koerskijkers die languit op de sofa hun beklag doen over het gebrek aan spektakel in een loodzware ronde van drie weken: wie zijn ze, wat drijft hen? En vooral: wat verwachten mensen die de Tour saai vinden eigenlijk te zien? Renners die over een bergpas springen met hun fiets? Paraglidende coureurs? Expeditie Robinson op de fiets? Roglic die door een brandende hoepel over de meet springt?

 

Nog zes dagen scheiden de overblijvende renners van het bevrijdingsfeest op de Champs Elysées. Op dit moment bedraagt het verschil tussen de leider en de rode lantaarn 4 uur, 43 minuten en 19 seconden, tien veelzeggende minuten meer dan vorig jaar aan het einde van de Tour. Het wordt nog een ellendig lange zesdaagse voor de sprinters en de helpers op het vlakke.

Overmorgen gaat het alweer moordend steil bergop, over het dak van de Tour, de Col de la Loze, die door een opgetogen Christian Prudhomme als volgt werd aangekondigd: “De ontdekking van de Col de la Loze zal een schok zijn. Sommige bochten zijn even steil als de Muur van Hoei. De Col de la Loze is door zijn bijzondere profiel hét prototype van de col van de 21e eeuw.”

Ik heb nu al medelijden met de arme jongens die over dat gruwelijke toekomstvisioen heen moeten fietsen. Ik verwacht opnieuw een slagveld. Maar er zullen vast wel weer mensen zijn die het slaapverwekkend vinden. Misschien kunnen zij intussen een rondje gaan fietsen.

Armada

 

Terwijl Annemiek Van Vleuten iedereen aan gort reed op een pittoresk Toscaans grindpad in de Giro Rosa, zagen wij het Tourpeloton in een lang wapperend lint naar de Côte de la Duchère stormen. Het ging oerend hard, maar boeiend werd het pas vlak voor de meet. Van de demonstratie van Van Vleuten daarentegen zagen wij niets. De grootste, zwaarste en meest prestigieuze ronde voor vrouwen werd namelijk niet uitgezonden, in tegenstelling tot de Heistse pijl, een koers van het zevende knoopsgat.

Dat Van Vleuten zou winnen was even logisch als het feit dat Sagan vandaag op jacht zou gaan naar ‘zijn’ groene trui. Toch had ik liever gezien hoe Annemiek over het zinderende grind raasde, omver viel op een steile klim, weer rechtklauterde, een eindje bergop holde en dan weer wegfietste, de rest van het deelnemersveld en het landschap smeulend achter zich latend. Helaas. Ik zapte dan maar naar de samenvatting op Eurosport. Die begon met de podiumceremonie; een aardigheidje voor wie nog niet wist wie gewonnen had. Had ik pantoffels aangehad, ik zou ze allebei naar het scherm hebben gegooid.

 

Terug naar de Tour dan maar, waar een van de meest verketterde ploegen van het jaar voor de zoveelste dag op rij een masterclass geraffineerd ploegenspel gaf. De jonkies van Sunweb steken elke dag het vuur aan de lont. Als een nest puppies dartelen ze door het peloton. Wie wint doet er niet toe, als er maar Sunweb op z’n truitje staat.

 

Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat het woord ploeg in de wielersport aan een relance bezig is. Diezelfde dag zag ik Mathieu van der Poel z’n vuist zegevierend in de lucht steken terwijl ploegmaat Tim Merlier als eerste over de finish kwam in de Tirreno Adriatico. De geel-zwarte killer bees van Jumbo combineren de tactiek van de verschroeide aarde met een ploeggeest waar ze in veel andere teams niet eens van durven dromen. “We” gaan de Tour winnen in plaats van “Roglic gaat de Tour winnen”. Met romantiek en broederschap heeft dat weinig te maken. Renners begrijpen beter dan wij dat je weinig wint op je eentje.

 

Nu het concept nog verkocht krijgen aan de wielerkijkers en -commentatoren die al weken jammeren dat Van Aert en Dumoulin zich als martelaars moeten opofferen voor hun team. Mensen die wielrennen alleen interessant vinden als er een landgenoot wint, kunnen misschien voor ieders gemak naar het vinkenzetten kijken en zich niet bemoeien met de professionele wielrijderij.

 

De laatste dag van de tweede week werd bekroond met een monsterlijke calvarietocht over de Grand Colombier. Voorin het peloton reed een geel-zwarte armada waar geen kranigheid tegen opgewassen leek. Wout sleurde en verscheurde. Ik kreeg zowaar te doen met die arme Bernal, die hoofdschuddend zijn verbijstering uitdrukte over zoveel brutale dominantie. Een Kempische crosser herleidde de klimmerselite tot een hoopje ellende. En ik maar denken dat ik iets van koers kende.

Hoog spel

 

Geen mensensoort beheerst de kunst van het overdrijven beter dan de koersfanaat. Die bedient zich van hyperbolen, uitroeptekens en hyperventilatie als een jager van zijn dubbelloops geweer. Een zege is niet mooi, maar prachtig. De koers is niet spannend, maar episch. Wij kijken niet, maar beleven. Wij supporteren niet, maar gillen de buren uit hun zetel. Het puntje van de stoel, de sleetplek in de parketvloer van het nerveuze ijsberen, de afgekloven nagels: ze horen bij de koers als Michel en José, als Hilaire in de volgauto, als kasseien op de eerste twee zondagen van april. Die koersgekte wordt doorgaans beschouwd als een lokaal cultureel fenomeen, een gebruik waarin wij Vlamingen ons onderscheiden van de rest van de wereld. Mensen die zulks geloven hebben nog nooit naar de ronde van Rwanda of Colombia gekeken.

 

Op een boom van Rwandees wielertalent in de Tour is het nog even wachten, maar de Colombianen rijden al decennia het asfalt van het Franse wegdek.

36 jaar geleden schreef Luís ‘Lucho’ Herrera de allereerste Colombiaanse Tourzege uit de geschiedenis achter zijn naam. Bovenop l’Alpe d’Huez zaaide de spichtige Lucho een perkje Colombiaanse koersgekte voor zichzelf en de generaties na hem. 

 

De dertiende rit bracht 4400 hoogtemeters, ongelijk verdeeld over 7 beklimmingen; zo’n dag waarop je hoopte dat iemand eraan had gedacht de defibrillator klaar te leggen in het commentaarhok van de Colombiaanse televisie ter plaatse. De kans was reëel dat Bernal, Higuita, Lopez, Uran, Chavés of Martinez gevleugeld de laatste steile klim zou bestormen, fladderend als een zwaluw. 

Intussen maakten de Colombiaanse kranten melding van een Colombiaanse entente. Oudgediende Nairo Quintana riep zijn landgenoten op om samen die twee hinderlijke Slovenen te bestoken. Helaas: die snotneus van een Bernal zou dat snode plan in de kiem hebben gesmoord, de landverrader.

Terwijl ik me afvroeg wat de Colombianen daarvan vonden, reed Daniel Martínez in eminent gezelschap vooruit. Geheel toevallig was Daniel de Colombiaan die ik in m’n virtuele ploeg had gezet en waarvan ik een en ander verwachtte. Je wint immers niet per ongeluk de Dauphiné. De jongen mocht zich gelukkig prijzen dat ik niet in z’n oortjes kon brullen.

Terwijl de laatste restjes Franse hoop aan duigen vielen, en een kloeke Duitser met een gebroken sleutelbeen hoofdschuddend werd ingehaald door een andere Duitser en mijn Colombiaan, uitte Michel nogmaals zijn spijt over de afwezigheid van landgenoten. Alsof daar ook maar iemand met een kloppend koershart aan dacht op dat eigenste en spannende moment. Alsof wij überhaupt landgenoten in koers hadden met dat soort klimmersbenen.

Martínez en de Colombianen kregen hun welverdiende dagzege, maar die gele trui, die leek nog lang niet in het verschiet. De twee Slovenen waren samen op oorlogspad en hadden munitie over. En zeggen dat ze in Slovenië het fietspad nog moeten uitvinden.

De langste dag

 

Previews maakten gewag van “de langste rit van de Tour”. Lang is relatief. 218 kilometer, daar lachten ze vroeger mee. De allerlangste etappe ooit, die van Les Sables d’Olonne naar Bayonne in 1920, besloeg 482 kilometer, af te leggen met een schaftzak op de rug en twee tubes rond de schouders. De Belg Firmin Lambot kwam als eerste over de meet na een helletocht van ruim 19 uur. Het jaar voordien had hij de eerste naoorlogse Tour achter z’n naam geschreven, een bijzondere editie op door oorlogsgeweld vernielde wegen. In die tijd werd de Tour gedomineerd door dappere Belgen. Vandaag gaan we uit ons dak als een landgenoot een etappe wint. 

 

Alle hoopvolle aansporingen ten spijt zat er ook vandaag geen Belg mee in de eerste ontsnapping. Het beloofde een lange namiddag te worden voor Michel Wuyts, doorgaans net wat hartstochtelijker wanneer hij de exploten van landgenoten kan bezingen. Gelukkig was er een akkefietje om uit te melken: de por van Peter. Dat Peter Sagan het niet al te nauw neemt met beleefde omgangsvormen tijdens het fietsen was al langer geweten. Maar deze keer had hij geraakt aan onze nationale trots op twee wielen. Peter had onze Wout geduwd, potjandorie. De euvele moed!

Wout, doorgaans een welopgevoede jongen, stak z’n middelvinger op, zoals ik zelf wel eens doe wanneer ik bijna van m’n sokken word gereden door een drieste automobilist. Trots ben ik daar niet op, maar een mens verliest soms wat welvoeglijkheid in nood. Bovendien had Wout “Fuck you!” geroepen, niet direct zijn gewoonte. 

 

De schermutseling werd binnenstebuiten gekeerd en vanuit elke mogelijke invalshoek bekeken en geanalyseerd. Renners, ploegleiders, de bakker van de bomma van Wout, de boekhouder van Peter en de kapper van zijn lief werd dwingend om een mening gevraagd. 

Mijn jongste kind, nochtans een passionele voetballer met een kort lontje, vond het allemaal redelijk simpel: duwen is stom en gevaarlijk.

Peter kreeg een declassering aan z’n broek, Wout een geldboete van 200 Zwitserse frank. Maar daarmee was de kous niet af. Peter Sagan was misnoegd over de lelijke woorden van Wout, die zich volgens hem moest excuseren. 

Ik bedacht dat Peter een mooie toekomst wachtte in de politiek, gezien zijn talent om vlot van wandader tot slachtoffer te muteren; een idee dat ook een gepaste oplossing biedt voor de lauwe lusteloosheid waarmee hij al een paar jaar rondrijdt.

 

Gelukkig werden mijn gekke ideeën weggewuifd door een imposante jonge Zwitser, vat vol branie, revelatie van deze Tour, en door de prangende vraag of hij het deze keer zou redden. Ik hoopte dat iemand na zijn doortocht dwars over de weg zou gaan liggen uit protest tegen eender wat. Ik bad tot de wielergoden voor een accute inzinking bij de achtervolgers. Maar dat bleek allemaal niet nodig. Marc Hirschi kon het zelf. En zonder duwen.

Piraten

 

De etappe kondigde zich aan als een uitgelezen moment voor de stapel achterstallige administratie of een dutje; zo’n traditionele, oersaaie, waarom-heb-ik-hier-naar-zitten-kijken?-etappe, waarvan de zin wel eens in vraag wordt gesteld. 

Gelukkig heeft elke Tour haar gedreven animatoren: ongeleide projectielen die blind aanvallen, omdat het kan. Of ze geniaal zijn of van lotje getikt weet ik niet goed, maar ik zie ze graag, vooral op dagen als deze, waarop Michel en José diep in hun fichebak en hun stoffige geheugen moeten graaien om ons wakker te houden.

 

Ik gokte op een wanhopige aanval van Jérôme Cousin, rode lantaarn op bijna drie uur van leider Roglic. Jérôme is een prozaïsche jongen. “Ik kan niet sprinten en niet klimmen, dus val ik aan”. Als een voortvluchtige, met het mes tussen de tanden, sjeesde Jérôme de afgelopen week weg uit het peloton, zonder op iemand te wachten. Hij houdt van bikepacken, vernam ik. Logisch. Urenlang alleen kilometers malen, zonder omzien, is de default status van koerspiraten en bikepackers. Het maakt niet uit hoe ver het is of waar de meet ligt, de vlucht zelf is het doel.

Renners als Cousin, die zich stierlijk vervelen in een peloton, moeten het hebben van hun optimisme en van een blind soort kloekmoedigheid. Veel meer dan sympathie en nu en dan een prijs voor de strijdlust levert hun ondernemingsdrang zelden op. Ze rijden meestal voor bescheiden pro-continentale ploegjes met lelijke truitjes en verdienen net hun brood. We zien ze doorgaans in de onderste regionen van het klassement of in de bezemwagen. 

 

Jérôme doet me denken aan die andere rode lantaarn en Tourpiraat, Yoann Offredo, van wie Sammy Neyrinck vorig jaar een roerend portret maakte voor Vive Le Vélo. “Het is alsof er een stemmetje in m’n hoofd zegt: “Stop ermee. Waarom doe je jezelf zoveel pijn? Om laatste te worden? Maar de mensen moedigen me aan, en m’n dochtertjes wachten me op in Parijs. Waarvoor doe je het anders? Als je laatste staat heb je niets meer te winnen en kan je net zo goed opgeven. Maar de koers is een metafoor voor het leven. Ofwel zit je achteraan en help je elkaar, ofwel rij je vooraan en schitter je.”

Koers is geen sport. Koers is filosofie, religie en podiumkunst in één grensoverschrijdende discipline.

 

Piraat en pineut van de dag bleek Mathieu Ladagnous, een renner die z’n eigen ambities jaren geleden heeft opgeborgen in een rommellige lade. Ladagnous glipte weg op kilometer 1. Zodra hij de vruchteloosheid van de onderneming inzag hield hij de benen stil, maar ondanks zijn toeristentempo raapte niemand hem op. Arme Mathieu. Nog 160 km te gaan. Ik hoopte dat iemand hem zou aanmoedigen, dat er aan de meet iemand op hem zou wachten. 

Geen waaiers, maar tranen

 

De ochtend bracht goed nieuws, tot opluchting van wie die nacht matig geslapen had en met klamme handjes aan het ontbijt zat. Geen enkele renner testte positief. Zonde voor de afgeleefde stakkerds die stiekem hadden gehoopt om huiswaarts te worden gestuurd voor de volgende cols.

Wie wel covid-postief testte was de Tourbaas zelf. Christian Prudhomme had zijn representatieve rol iets te letterlijk genomen en her en der een handje te veel geschud. Dat Prudhomme het afgelopen week-end doodgemoedereerd de Franse premier Castex rondreed in de Tourauto, waarna de premier zijn waardering uitsprak voor de keurige manier waarop het publiek de Tour had onthaald, deed al vermoeden dat niet iedereen even goed had opgelet. Président Prudhomme bleek zich in een parallel universum te bevinden, vrij van pandemieën en puberaal publiek.

 

Exit Christian Prudhomme, maar daar maalde niemand om. Alleen renners en fietsen zijn onvervangbaar in de Tour. Bovendien werden er halvelings waaiers voorspeld, een utstekende reden om van bij de start het uiterste puntje van een luie stoel op te zoeken. Helaas zagen wij vooral nervositeit en valpartijen, gedoe dat ik verwacht had, een voorspelling die al snel accurater zou blijken dan mijn bedroevende Tourpronostiek.

 

Over de onedele kunst van het koerspronostikeren kunnen wij enkel vertellen dat het veel weg heeft van wichelroede lopen of tasseografie.

Wekenlang hadden wij statistieken en algoritmen bestudeerd, parcours uit het hoofd geleerd en elkaar doelbewust bestookt met meer desinformatie dan bij de jongste Amerikaanse verkiezingen. Tevergeefs, zo bleek al snel. 

Een goede raad: vertrouw nooit op tips van zelfverklaarde ‘kenners’ als u een koersgokje wil wagen voor de eer, de lol of het goede doel.

 

Geen waaiers dus, maar een belachelijke opeenvolging van valpartijen. Een paar klassementskandidaten kwakten tegen het asfalt en moesten de achtervolging inzetten. Een van ‘mijn’ renners, Formolo, die hoogdringend eens mocht beginnen opleveren, kroop gehavend weer op z’n fiets, z’n rechterschouder in een zorgwekkende hoek. Mijn medelijden won het van mijn frustratie.

Het vallen deed de rust telkens even weerkeren. Renners leren ervaringsgericht, maar hebben een kort geheugen.

 

Terwijl wij geduldig wachtten, naar het scherm turend als duivenmelkers naar de lucht, tastten Michel en José in hun bodemloze zak vol anekdotes uit vervlogen tijden, altijd een veeg teken dat er vooralsnog weinig te beleven valt. Wie al eens koers kijkt op een andere zender begrijpt hoe gezegend wij zijn met onze wielercommentatoren. Het is met commentatoren als met kinderen: ze werken soms mateloos op je zenuwen, je vindt dat ze zeuren, maar zodra ze weg zijn wil je ze terug.

 

Het zou allemaal in de laatste 15 km moeten gebeuren. Helaas. Op 10 km van de meet was er geen waaier te bespeuren en deden wij luidop ons beklag over misleidende weersvoorspellingen. Hadden wij ons echt urenlang paraat gehouden voor een ordinaire massaspurt? Welja. Tot Sammy Bennett spontaan en gegêneerd in tranen uitbarstte na zijn uitgestelde winst. Toen pas herinnerden wij luie, zelfvoldane leeghangers van koerskijkers ons hoe hard renners labeuren, twijfelen en afzien, zelfs zonder waaiers.