De kunst van het rekenen

‘Kijk ons eens renderen!’. ‘Zie eens hoeveel werkgelegenheid wij creëren!’

Het lijkt wel alsof de cultuursector zich eerst grondig over het regeerakkoord heeft gebogen en zich wat economisch en ideologisch jargon heeft eigengemaakt, voor ze reageerden op de onheilstijdingen over nakende besparingen.

Ik lees en hoor de verdediging en zucht. Niet dat ik het niet begrijp. Die verkrampte reflex om je bestaansrecht te verdedigen wanneer je het in gedrang ziet komen. Die verwoede pogingen om de taal van de aggressor te spreken, kwestie van elkaar misschien ergens te ontmoeten. Allemaal heel logisch. Allemaal heel begrijpelijk.

Maar ik word er treurig van.

Als theatergezelschappen moeten gaan bewijzen hoeveel ze ons opbrengen in harde cash, als musea met hun boekhouding en publiekscijfers moeten zwaaien om ons duidelijk te maken dat ze een meerwaarde betekenen voor de samenleving, als muziek zich voornamelijk relevant moet tonen in cijfers, return en bereik, dan blijft de prangendste vraag onuitgesproken en dus onbeantwoord.

Nooit werd er een sonate geschreven met als doelstelling om het Bruto Nationaal Produkt de hoogte in te drijven. Geen enkel theaterstuk werd geschreven, geregisseerd of gespeeld met economische groei in het achterhoofd. Niemand schilderde ooit een meesterwerk om de staatskas te spijzen. Geen enkel schrijver tikt de slotzin van een roman met dollartekens in het achterhoofd.

Cultuur is geen product. Laat ons dan ook stoppen met die marketing-speak die iets anders pretendeert.

Cultuur is bewaren wat ooit werd gecreeerd omdat het iets zegt over wie we waren, over onze identiteit en onze geschiedschrijving.

Het is met opstaand nekhaar en kippenvel in een concertzaal staan en nog dagen nazinderen.

Het is onthutst of verdwaasd achterblijven na een beklijvende theatervoorstelling, die ons en onze samenleving in vraag stelt.

Het is blij zijn dat wij en onze kinderen de hele zomer lang van muziek kunnen genieten, in elke uithoek van Vlaanderen, op pleinen en weiden en in parken.

Het is gepijnigd, maar trots luisteren hoe onze kinderen viool, gitaar of drums leren spelen aangemoedigd door een gedreven en begeesterd muzikant.

Het is ook een taal geven aan wie nooit veel zegt, laat staan gehoord wordt. Het is trots geven aan wie dacht niets te hebben om trots op te zijn.

We delen allemaal in de trots wanneer de uitdragers van onze kunsten over de grenzen heen in de prijzen vallen, zoals voetbalonverschilligen toch oprecht blij kunnen zijn wanneer de Rode Duivels winnen.

Hoe wij als natie, als volk, worden gezien door de buitenwereld hangt nauw samen met het uitzicht van ons creatief landschap.

Cultuur is niet van en voor een elite. Wie iets anders beweert dwaalt. Een rijk cultuurlandschap is open en gevarieerd. Het betrekt en bereikt diverse doelgroepen. Van het amateurtoneel in Izegem tot de meest hermetische voorstelling van De Tijd. Van de Vieze Gasten in de volkse Brugse Poort tot het internationaal geprezen Rosas. Van aanstormend talent in een groezelige muziekclub tot op het podium van Rock Werchter. Van de bloemschikcursus in het parochiecentrum tot het literaire festival in de Vooruit. Van vernieuwende fictie op de openbare omroep tot experimentele jazz in een duistere club.

Cultuur is verbinden. Van mensen en ideeën, van wat mooi en lelijk is, van u en ik en alle anderen. Niet dat we allemaal hetzelfde moeten vinden en willen. Er is genoeg voor iedereen. Wie vandaag naar Rock Herk trekt zit binnenkort misschien in de opera. Wie niks heeft met theater leest misschien wel eens een boek. Wie niet leest bezoekt misschien wel eens een festival. Dat doen we niet omdat het jobs creëert of de markt stimuleert. Dan doen we voor de lol, voor de schoonheid en het samenzijn.

Cultuur is een collectief goed. Cutuur is van ons. Laat u niets anders wijsmaken.

Daar staat geen prijs op. Dat valt niet te becijferen. Laat ons stoppen met het rekenen, begroten en bewijzen. Laat dat economisch jargon alstublieft links liggen, want het dekt de lading niet.